Stel je voor: je staat in een stalen cilinder, honderden meters onder de zeespiegel. Je hoort het gezoem van machines, het zachte geklik van instrumenten en ergens verderop het geruis van water dat langs de romp stroomt. Welkom aan boord van een nucleaire onderzeeboot. En welkom in de wereld van David Marquet, kapitein van de USS Santa Fe.
Toen Marquet het commando kreeg over de Santa Fe, erfde hij een bemanning die precies deed wat hen werd opgedragen. Niet meer, niet minder. Fouten werden voorkomen door simpelweg niets te doen zonder een order van bovenaf. En eerlijk is eerlijk: op een nucleaire onderzeeboot wil je misschien liever geen wilde experimenten. Maar Marquet zag iets anders: een team dat nooit z’n volle potentieel gebruikte. Mensen die konden denken, maar dat niet hoefden. Die wisten hoe dingen beter konden, maar daar niets mee deden.
En toen deed hij iets radicaals. Hij stopte met bevelen geven. In plaats daarvan deelde hij de bedoeling, het ‘waarom’ achter beslissingen, en gaf hij de ruimte aan zijn bemanning om zelf keuzes te maken. Beslissingen moesten voortaan worden genomen door degene met de meeste kennis van de situatie – ongeacht rang. De eerste keer dat een jonge officier zei: ‘Kapitein, dit is wat ik van plan ben…’ en Marquet antwoordde met: ‘Doe het,’ veranderde alles. Het eigenaarschap verschoof van één persoon naar het hele schip.
Het resultaat? Meer initiatief, meer verantwoordelijkheid en betere prestaties dan ooit. De Santa Fe veranderde van het slechtst presterende schip in de vloot naar een voorbeeld voor de hele marine. En dat allemaal omdat één man besloot dat hij niet slimmer hoefde te zijn dan zijn hele team – hij hoefde alleen het team slimmer te laten werken.
Wat Marquet intuïtief deed, wordt in Nederland al jaren bevestigd door onderzoek. Uit de *Arbobalans 2018* (TNO) blijkt dat medewerkers die veel autonomie ervaren, minder verzuimen, productiever zijn en langer met plezier werken. Promovendus D. Gielen (Erasmus Universiteit, 2022) laat zien dat bevlogenheid – het gevoel van energie, toewijding en betrokkenheid – sterk samenhangt met innovatiekracht en de bereidheid om mee te werken aan organisatiedoelen.
Ook Tims, Bakker en Derks (2013) tonen met hun onderzoek naar ‘job crafting’ aan dat wie actief vormgeeft aan het eigen werk meer energiebronnen ervaart, minder belemmeringen tegenkomt en meer werkplezier heeft. Met andere woorden: wie eigenaarschap voelt, zet zich niet alleen meer in, maar haalt ook meer voldoening uit wat hij of zij doet.
En toch… in veel organisaties gebeurt nog steeds het tegenovergestelde. Verandering wordt bedacht in een vergaderzaal en daarna ‘uitgerold’ alsof het een nieuw softwarepakket is. Medewerkers worden geïnformeerd in plaats van betrokken. Het gevolg? Afwachtend gedrag, weinig initiatief en een verandering die al strandt voordat deze begonnen is.
Bij Zelv geloven we in de Marquet-aanpak – maar dan op het droge. Wij leiden interne changeleaders op: mensen uit de organisatie zelf die de ruimte en verantwoordelijkheid krijgen om verandering vorm te geven. Wij coachen hen om collega’s mee te nemen, draagvlak te bouwen en plannen om te zetten in concrete acties. Geen commando’s van bovenaf, maar eigenaarschap van binnenuit. Want als je eigenaarschap geeft, krijg je betrokkenheid terug.
Plan dan een vrijblijvende afspraak of sparsessie met ons. Doe het anders… Zelv.
